´Ik wil dat je me respecteert´. Hoe vaak zeg of denk jij dat?
Respect vinden we belangrijk en logisch. Respect krijgen is een vorm van erkenning, je doet er toe. Er wordt naar je geluisterd, men hecht waarde aan je. Van sommige mensen verwachten we automatisch respect; onze partner, kinderen, collega’s. Van mensen die verder van ons af staan verwachten we vaak ook dat ze ons respect tonen, variërend van andere weggebruikers tot een caissière of een klant.
Kan jij een situatie bedenken waarin je zelf respectloos bent geweest? Waarschijnlijk niet veel of toch..? Laat jij je negatief over iemand uit? Ga je wel eens over iemands grenzen heen? Heb je wel eens iemand beledigd?
Ik maak ook wel eens iemand voor rotte vis uit. Ik heb daar natuurlijk mijn redenen voor. Die ander had mij ook al voor rotte vis uitgemaakt of heeft iets stoms gedaan. Voor de zoveelste keer. Dus mijn reactie was legitiem… Verder ben ik heel respectvol. In mijn visie althans. En daar schuurt het.
We kijken met andere ogen naar onszelf dan naar anderen. Van onze eigen situatie kennen we de context, de feiten, de gevoelens en de intentie. Als we ons onheus bejegend voelen door een ander kennen we die vaak niet. We vullen het in voor de ander en maken geen onderscheid meer tussen de persoon en het gedrag. ‘Hij deed iets wat ik niet fijn vond’ wordt dan ‘Hij is (altijd) respectloos’. Best een stevige beschuldiging. Die ander is zich ondertussen misschien van geen kwaad bewust. Dat laatste belemmert ook de communicatie over het gedrag doordat er in algemeenheden en grootheden wordt gesproken.
Wat versta jij onder respectvol (of respectloos)? Voor een etentje betalen is voor de een teken van respect en voor de ander een diepe belediging. Is een kind dat de wensen van de ouders negeert en haar eigen weg zoekt respectloos? Of zijn de ouders respectloos omdat ze het kind niet haar eigen weg laat zoeken?
Tussen partners kan het hoog oplopen als het idee bestaat dat je niet gerespecteerd wordt. Ik heb het hierbij bewust niet over het ‘gevoel’ niet gerespecteerd te worden. Respect is geen gevoel, al benoemen we dat in de taal vaak wel zo. Je voelt je misschien verdrietig of boos. Daaraan koppel je een gedachte over de ander en over jezelf zoals ‘Wat ik wil doet er niet toe’ of ‘De ander doet alleen maar waar hij zin in heeft (en dat mag niet)’.
Dus wat doe je als respect een dilemma wordt?
Allereerst door onderscheid te maken tussen feit en interpretatie. Wat gebeurde er waarneembaar? Welke gedachten werden bij jou opgeroepen? Welke gevoel hoorde bij die gedachten? Welke behoefte ligt er onder dat gevoel? Dat brengt de communicatie op een ander niveau; door het benoemen van jouw proces bied je de ander ruimte voor begrip en empathie. De ander hoeft niet in de verdediging en kan luisteren. Jij neemt de verantwoordelijkheid voor jouw behoefte en kan die formuleren. ‘Toen jij zus en zo deed, voelde ik mij verdrietig. Ik heb behoefte aan … Wil jij ….?’.
Maak het concreet; waar blijkt – in jouw ogen - respect uit? Als je roept dat iemand jou moet respecteren, wat is dat dan concreet? Gaat het erom dat die ander een deur voor je openhoudt, zich aan afspraken houdt of iets anders? Op het moment dat jij denkt dat iemand jou niet respecteert, vraag je dan af waar dat precies in zit. Wat is er voorgevallen? Hoe voelde jij je daar bij? Waarin voelde jij je gepasseerd? Welke oordelen en aannames gaan er mee gepaard? Treed vervolgens daarover in gesprek. Juist door je kwetsbaar op te stellen toon je respect, zowel naar de ander als naar jezelf. Je nodigt uit tot verbinding.
Als je toch in gedachten vervalt over ‘Jij moet mij respecteren’, bedenk dan dat eisen stellen niet werkt. Vergelijk het maar met ‘Jij moet van mij houden’ of ‘Jij moet in mij geïnteresseerd zijn’. Interesse, liefde en respect zijn niet afdwingbaar. Dat weten we heel goed. Liefde, respect en interesse is iets dat we vrijwillig geven en het zijn zaken waar we hevig naar verlangen. Dat bij iemand willen afdwingen werkt echter averechts. Daarmee verwordt het tot een plastic handeling die wordt gedaan uit angst of schuldgevoel.
Respect ontvang je als vrije gift van liefde en waardering. Alsof iemand zegt: ‘Wat fijn dat je er bent! Ik vind je een fijn en belangrijk persoon. Je doet er toe, ik ga zorgvuldig met je om’.
Meer hierover? Kijk het volgende filmpje van Marshall Rosenberg over geweldloos communiceren (in het engels)
Wil je oefenen met deze materie? Kom naar een van mijn miniworkshops daarover.